پرسش :خدا چگونه به وجود آمده؟ 

اما اگر کسي در فضاي بيروني و همواره در برابر نور آفتاب و روشنايي قرار داشته باشد و تاريكي شب را نبينيد نداند اساساً براي او اين سؤال مطرح نمي شود كه اين روشنايي چگونه بوجود آمده است؟

اگر فاطمه عليها السلام به وسيله خلفا مورد ستم قرار گرفت، چرا شوهر دليرش از وى دفاع نكرد؟

 

«إِنَّكَ واللَّهُ مَا أَرَدْتَ بِهَذَا إِلَّا الْفِتْنَةَ وَإِنَّكَ وَاللَّه طَالَ مَا بَغَيْتَ الْإِسْلَام شَرّاً لَا حَاجَةَ لَنَا فِي نَصِيحَتِكَ». [1]

 «به خدا سوگند تو با اين گفتار، انگيزه فتنه‏گرى دارى. تو پيوسته بدخواه اسلام و مسلمانان بوده‏اى. ما نيازى به خيرخواهى تو نداريم.»

اگر دین مانع پیشرفت نیست، چرا اکثرکشورهای اسلامی عقب مانده‏اند؟

دین وعقب ماندگی کشورهای اسلامی
در ابتدا لازم است میان دو موضوع، تفکیک قائل شویم؛ یکی دین اصیل و ناب و خالص که از طرف خداوند به عنوان برنامه‏ای کامل برای زندگی بشر آمده است و دیگری، عقایدی موهوم و خرافات که ساخته دست بشر بوده و به عنوان دین معرفی گردیده است؛ (همانند عقاید موهوم ارباب کلیسا دربارة خداوند و تعالیم آنها دربارة علم و نحوة زندگی مردم اروپا در قرون وسطا). این تفکیک از آن رو لازم است که نفس دین ـ که در جهت رشد و تعالی و تکامل و پیشرفت بشر در ابعاد مختلف زندگی است و بر علم و دانش و کار و تلاش 

رحعت برای چیست؟

اکثر اشکال هاي مربوط به رجعت، از سوي نويسندگان اهل سنت مي باشد. آنها رجعت را تعريف نکرده اند و تحليل علمي متقني هم درباره ي آن ندارند، از اين رو مخالفت آنها يک مبناي علمي روشني ندارد و چه بسا بسياري از آنها به حقيقت رجعت در مذهب تشيع نرسيده اند امّا به خاطر تعصبي که بر مخالفت با اين عقيده ي نوراني دارند بدون تحقيقِ عالمانه آن را رد کرده اند. 19

ش (فردیس): در یک سایت کاملاً الحادی درج شده بود که انسان پس از مرگ به سمت خدا می‌رود، چون انسان پس از مرگ دیگر وجود ندارد. پاسخ چیست؟

بحث همجنس‌گراها و دو جنسیتی‌ها بسیار داغ شده است. آیا واقعاً بیمار هستند و یا فقط تمایلات روانی و رفتاری آنهاست؟

بیمار از آن جهت که انسانی است بیمار، معلول یا دچار هر گونه نقصان، قابل احترام است، اما دلیل نمی‌شود که افکار، اندیشه‌ها، باورها یا همه خواست‌هایش قابل احترام باشد.

هاوکینک با استفاده از محاسبات ریاضی به این نتایج رسیده که عالم می‌تواند از هیچ خلق شده باشد و نیازی به خدا ندارد و ...

متن طویلی که از گوینده ارسال نموده بودید، نشان می‌دهد که او خودش چند اسم مثل هاوکینک، فیزیک، ریاضی، کوانتوم و ...، یاد گرفته است و سریعاً با این چند اسم به جنگ خدا رفته است و در نفی ادعاهای شعارگونه خود، دلایل متقن علمی و ... می‌خواهد! حال آن که مدعی باید اثبات کند.

 لطفاً دلایل عقلی و فلسفی بر وجود امام زمان (عج) را بیان کنید؟

اول بیاندیشیم که دلیل فلسفی بر وجود امام زمان (عج) یعنی چه و منظور از آن چیست – اگر گسی دلیل فلسفی وجود خودمان از ما سؤال نماید، چه می‌گوییم؟!

در آیاتی فرمود که «چشم و گوش آنها را مهر می‌زنیم»؛ آیا اگر چنین نشود ممکن است که برگردند و آیا این با عدل الهی در تضاد نیست؟

ابتدا دقت کنیم که در این عالم خلقت، هیچ چیزی با عدل الهی در تضاد نیست. عدل یعنی «قرار دادن هر چیزی در جای خودش» و عالم هستی، تجلی علم و حکمت الهی است.

چرا دختران زودتر به سن تکلیف می‌رسند؟

چرا از ما برای خلق کردنمان سؤال نشد، شاید من دوست نداشتم که خلق شوم؟!

توجه لازم به غلط بودن این سؤال، خود به نوعی پاسخ را نیز معلوم می‌نماید. وقتی شما نبودید، از چه کسی باید سؤال می‌شد؟ مگر از عدم سؤال می‌شود؟

آیا ممکن است اعتقاد و ایمان با عمل در تضاد باشند؟ علت چیست و چه باید کرد؟

آری ممکن است و خود بسیار شاهد آن هستیم. آیا وقتی خودمان مرتکب گناهی می‌شویم، اعتقادمان به خدا و معاد را از دست داده‌ایم؟!

اگر در عربستان به دنیا می‌آمدیم، سنی یا وهابی بودیم، اگر در اروپا به دنیا می‌آمدیم، قطعاً مسیحی بودیم و حالا که در ایران هستیم، مسلمان و اهل تشیع هستیم؛ پس این جبر جغرافیاست که ما را شیعه کرده است. دلیل استدلالی و قوی می‌خواهیم. (لیسانس حقوق)

ش (یزد): خداوند مکرر در قرآن فرموده: «هرکس را بخواهم هدایت و هر کس را که بخواهم گمراه می‌کنم». آیا این مسئله جبر نیست و با «اختیار» منافاتی ندارد؟
 

چرا توسل؟‌ مگر خداوند نفرمود: «ادعُوني‏ أَستَجِب لَكُم». توسل و واسطه قرار دادن یعنی از کسی بخواهیم پیغام ما را به خدا برساند، مگر او سمیع نیست؟!

 معنای توسل این نیست که کسی پیغام ما را برساند، بلکه به کارگیری بهترین راه‌کارها و وسایل برای رسیدن به هدف است و البته که خداوند متعال سمیع، بصیر و علیم است. اساساً خدایی که سمیع، بصیر و علیم نباشد، خدا نیست و اگر خدا سمیع نباشد، نه تنها سخن شما، بلکه سخن واسطه را هم نمی‌شنود. اما همین خداوند علیم، حکیم، سمیع و بصیر، در نظام خلقت و هدایت تکوینی و تشریعی خلق خود، واسطه‌های بسیاری قرار داده است:

ش (تبریز): مقام و اختیارات ائمه را از روایت صحیح بیان کنید و آیا اختیاراتی از قبیل دادن رزق به اهل ‌بیت (ع) داده شده است؟

 اگر قرار باشد فقط به بخشی از مقامات اهل بیت (ع) در روایات صحیح اشاره کنیم،‌ حجم آن چندین کتب خواهد شد. لذا ضمن ارجاع شما به کتبی چون: «اصول کافی، فصل دوم جلد یک و جلد دو» و سایر کتبی که در مناقب اهل عصمت (ع) تألیف شده است، به بخش‌هایی از یک روایت جامع تبرک می‌جوییم:

ش (تهران): زمین به نور خدا روشن می‌شود یعنی چه، در حالی که می‌دانیم زمین به نور خورشید روشن می‌شود؟

نه تنها زمین، بلکه کل زمین و آسمان‌ها به نور خداوند متعال روشن می‌شود. چنان چه فرمود:

«اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الأَرض ...» «النور – 35»

ترجمه: خدا نور آسمان‌ها و زمین است ... .

ش (فردیس): در یک سایت کاملاً الحادی درج شده بود که انسان پس از مرگ به سمت خدا می‌رود، چون انسان پس از مرگ دیگر وجود ندارد. پاسخ چیست؟

قبل از پاسخ دقت شود که اینگونه سایت‌ها، صرفاً الحادی نیستند، بلکه با قصد و غرض، اهداف و برنامه‌هایی در جهت «اسلام زدایی» به وسیله‌ی ایجاد تشکیک، شبهه و ... را دنبال می‌کنند، که در اصطلاح به کار آنها «نفاق و مزدوری» اطلاق می‌شود.

اعتقاد، نظریه‌ی، سایت یا هرگونه گفتار یا نوشتاری الحادی است که با صراحت منکر خدا، اسلام، قرآن، قیامت و ... شود و بگوید: من هیچ اعتقادی به این اصول ندارم، به نظرم دنیا چیزی جز ماده نیست و فقط قوانین مادی و از جمله‌ فنا یا تغییر مادی بر آن حاکم است و سپس دلایل خود را ارائه دهد. نه این که هم الحادی باشد، هم سخن از خدا و حرکت به سوی او به میان آورد، منتهی با تحریف و دروغ! لذا هر کجا مواجه شدید که نوشتاری، گفتاری، سایتی یا شخصی دم از خدا و پیامبر می‌زند، اما خلاف می‌گوید و فقط می‌خواهد ایجاد اعوجاج در اندیشه‌ها و باورها کند، باید آن را «منافق» اطلاق نمود. و اما پاسخ:

الف – اگر خدایی را باور دارند، باید ببینند که او در مورد سیر، مراحل و مقاصد حرکت انسان در حیات دنیوی و اخروی چه فرموده است، نه این که خود از ناحیه‌ی او تبیین و تفسیر کنند! و اگر خدا و معادی را قبول ندارند، پس نگویند: «انسان به سوی خدا می‌رود».

ب - سخن باطل همه سویش ایراد دارد و باطل است. به عنوان مثال: اگر «پس از مرگ دیگر انسانی وجود ندارد»، پس «انسان به سمت خدا می‌رود» نیز معنایی ندارد. چون وجودی ندارد که به سمتی برود یا نرود.

ج – همین که می‌گوید «انسان به سوی خدا می‌رود»،‌ ناخواسته به وجود خداوند متعال و حیات انسان پس از مرگ و حرکت او اذعان کرده و ادعای خود دال بر «نبودن انسان پس از مرگ» را نقض نموده است! و همان طور که در ابتدا بیان گردید، اگر خدایی هست [که هست]، او باید بگوید که سیر حرکت انسان، چگونه است و به چه مراحل و مراتبی از وجود می‌رسد و حیات دنیوی او تأثیر در جایگاه و رتبه‌ی وجودیش به هنگام مرگ دارد یا خیر؟ و نتیجه‌اش چه می‌شود؟

د – همه‌ی این سخنان بیهوده، برای این است که به مسلمان القا کنند که نگران «خوب و بد» و «باید و نباید» نباشند و هر چه دلشان خواست انجام دهند، چرا که حیاتی پس از مرگ نیست و انسان پس از مرگ محو و نابود می‌گردد. منتهی چون می‌خواهند مسلمان را منحرف کنند و می‌دانند که مسلمان به خداوند اعتقاد دارد، سخن از «خدا» و رفتن به سوی او به میان می‌آورند، بدون این که دست کم در گفته‌ی خود کمی تأمل کنند.

 x-shobhe.com

 ش (خرم‌آباد): خداوند در آیه‌ی «قُل إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثلُكُم» می فرماید پیامبر اکرم (ص) نیز بشری مانند ماست. پس چرا آنان را از نور واحد و اهل عصمت می‌دانیم و چرا ما اهل عصمت نشده‌ایم که گناه کنیم و سپس مجازات شویم؟

 به نکات ذیل با تدبر کامل توجه گردد:

الف – اگر چه افراد بسیاری واژه‌هایی که وحدت موضوعی دارند را (مانند: آدم، بشر و انسان) به یک معنا برداشت می‌کنند، اما شکی نیست که تفاوت‌های قابل توجهی در معانی آنها وجود دارد. و بدیهی است که خداوند متعال در کلامش که کامل‌ترین کلام‌ها و معجزه‌ می‌باشد، هر واژه‌ای را به تناسب معنایش بیان نموده است.

بعضی گفته‌اند: بشر از ماده‌ی «بشره» به معنای بدن بی‌مو است که به نوعی از مخلوقات خداوند اطلاق می‌گردد. لذا انسان به لحاظ خلقت خاکی خود، بشر و از نسل آدم ابو‌البشر می‌باشد.

و برخی دیگر گفته‌اند: بشر یعنی موجودی که از تمامی قابلیت‌های عوالم و نشئات متفاوت برخوردار می‌باشد. مضافاً بر این که چون دارای عقل و اختیار است، توسط انبیای الهی هدایت شده و مورد بشارت (به بهشت و جهنم) قرار گرفته است.

می‌توان اذعان نمود که هر دو معنا درست است. و خداوند متعال در آیات متفاوتی به پیامبر اکرم(ص) فرمود: «بگو من بشری مثل شما هستم».

این بخش از آیه بدین معنا و مقصود اشاره دارد که اولاً عده‌ای پیامبر اکرم (ص) را خدایی در قالب بشر، فرزند خدا، فرشته‌ای به صورت آدم و ... نپندارند و ثانیاً در قبال دعوت و ابلاغ فرامین الهی معترض نشوند که شما غیر از ما هستی و حال و هوا، شرایط، نیازها و مشکلات ما را درک نمی‌کنید! خیر. پیامبر اکرم (ص) نیز در خلقت، بشر و از نسل آدم ابوالبشر است. به دنیا می‌آید – غذا می‌خورد – بیمار می‌شود – گرسنگی یا دیگر نیازها را درک می‌کند – ازدواج کرده و صاحب اولاد می‌شود ... و در نهایت رحلت می‌نماید.

ب – اما بشر در مقام آدمیت و انسانیت دارای مراتب متفاوت و مختلف است و می‌تواند آن قدر قابلیت‌های خود را به عرصه‌ی ظهور رسانده و رشد کرده که در مقام «خلیفة اللهی» قرار گیرد و یا حتی در سیر نزولی حیوان و از آن نیز پست‌تر گردد. چنان چه می‌فرماید:

« وَ إِذ قالَ رَبُّكَ لِلمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الأَرضِ خَليفَةً ...» (البقره – 30)

ترجمه: و چون پروردگارت به فرشتگان گفت: من ميخواهم در زمين جانشينى قرار دهم ... .‏

«وَ لَقَد ذَرَنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الجِنِّ وَ الإِنسِ لَهُم قُلُوبٌ لا يَفقَهُونَ بِها وَ لَهُم أَعيُنٌ لا يُبصِرُونَ بِها وَ لَهُم آذانٌ لا يَسمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالأَنعامِ بَل هُم أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الغافِلُونَ» (الأعراف - 179)

ترجمه: بسيارى از جن و انس را براى جهنم آفريده‏ايم دل‏ها دارند كه با آن فهم نمى‏كنند چشم‏ها دارند كه با آن نمى‏بينند گوش‏ها دارند كه با آن نمى‏شنوند ايشان چون چارپايانند بلكه آنان گمراه‏ترند ايشان همانانند غفلت‏زدگان‏.

ج – اما آیه‌ی مذکور ادامه‌ای دارد که به همین تفاوت جایگاه و مقام انسانی پیامبر اکرم (ص) اشاره دارد و می‌فرماید:

«قُل إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثلُكُم يُوحى‏ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُم إِلهٌ واحِدٌ فَمَن كانَ يَرجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَليَعمَل عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشرِك بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً» (الکهف - 110)

ترجمه: بگو به درستی که من بشرى هستم همانند شما، كه به من وحى مى‏شود، حق اين است كه خداى شما يگانه است پس هر كه اميد دارد كه به پيشگاه پروردگار خويش رود بايد عمل شايسته كند و هيچكس را در عبادت پروردگارش شريك نكند.

دقت شود که در آیه فوق اشاره دارد که «من بشری هستم مثل شما» و فضیلت من آن است که «به من وحی می‌شود». لذا بدیهی است که این تفضل الهی بی‌جهت به کسی تعلق نمی‌گیرد. او خود فرق جایگاه، رتبه و مقام تکاملی مخلوقات خود و به ویژه انسان را می‌داند و خود آگاه است که بار رسالت را به دوش کدام یک از آنها قرار دهد:

«وَ إِذا جاءَتهُم آيَةٌ قالُوا لَن نُؤمِنَ حَتَّى نُؤتى‏ مِثلَ ما أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالَتَهُ...» (الأنعام – 124)

ترجمه: و چون آيه‏اى به سويشان آيد گويند هرگز ايمان نمى‏آوريم مگر آن كه نظير آن چه پيغمبران را داده‏اند به ما نيز بدهند، خدا بهتر داند كه پيغمبرى خويش را كجا قرار دهد ... .

د – اما در باره‌ی «عصمت»، توجه شود که عصمت فقط مصونیت از گناه نیست. بلکه عصمت از خطا، اشتباه، فراموشی و ... را نیز شامل می‌گردد، که همگی لازمه‌ی نبوت، رسالت و امامت است. لذا رسیدن به «عصمت از گناه» برای همگان ممکن است، چرا که خداوند متعال که حکیم و کریم است، هیچ گاه امر به ناممکن و غیر قابل تحمل نمی‌نماید:

«لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفساً إِلاَّ وُسعَها لَها ما كَسَبَت وَ عَلَيها مَا اكتَسَبَت‏...» (البقره – 286)

ترجمه: خدا هيچ كس را تكليف نكند مگر به قدر توانايى او (و روز جزا) نيكى‏هاى هر شخصى به سود خود او و بديهايش نيز به زيان خود او است.

پس، اگر امر نموده گناه نکنید، معلوم می‌شود که پرهیز از گناه برای همگان ممکن است. لذا چنین نیست که ما گمان نماییم چون معصوم نیستیم، پس مجبور هستیم که گناه کنیم و چاره‌ای از آن نداریم!

x-shobhe.com

تکلیف کسی که در نقاط بسیار محروم زندگی کرده و هیچ خبری از انبیاء یا دین به او نرسیده است، در قیامت چیست؟ آیا عذاب می‌شود یا به بهشت می‌رود؟

 

اگرشخصی دراقصی نقاط دنیا مثلاً کوه‌های هیمالیا ویا قطب شمال به دنیا آید و والدین او نیز آگاهی ازخدا و دیانت نداشته باشند و از دنیا برود و هیچ‌گونه هدایتی هم نشود و گناهی هم نکرده باشد، آیا روز قیامت و نزد خداوند جهنمی است؟ و اگر پاسخ رجعت است و او نخواهد رجعت نماید تکلیف اوچیست؟ اگربهشتی است فبها، واگر برای هدایتش و رفتن به بهشت باید رجعت کند؟ مایل به رجعت نیست‌! واگرجهنمی است آیا این از عدل خداوند به دور نیست؟ خواهشمندم باتوجه به همه جوانب پاسخ را بفرمائید. موفق باشید. پاسخ: با توجه به این که درخواست نمودید به

همه‌ی جوانب پاسخ داده شود، لازم است به چند نکته‌ی مهم ذیل با عنایت کامل دقت فرمایید: الف – خداوند کریم خود می‌فرماید که اگر بنده‌ای را

بدون هدایت عذاب کنم، معترض خواهد شد: وَ لَو أَنَّا أَهلَكنَاهُم بِعَذَابٍ مِّن قَبلِهِ لَقَالُو رَبَّنَا لَو لَا أَرسَلتَ إِلَينَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ ءَايَاتِكَ مِن قَبلِ أَن نَّذِلَّ وَ نخَزَى‏

(طه -134) اگر پيش از آمدن پيامبرى عذابشان مى‏ كرديم، مى ‏گفتند: اى پروردگار ما، چرا رسولى بر ما نفرستادى تا پيش از آن كه به خوارى و رسوايى افتيم، از آيات تو پيروى كنيم؟ لذا به طور قطع خداوند متعال حجت را بر بنده‌اش تمام می‌کند. لذا وسایل و واسطه‌های راهنمایی او را در مقابلش قرار می‌دهد. البته الزامی ندارد که این راهنما حتماً پیامبر خدا (ص) یا کتاب آسمانی باشد [که به طور قطع چنین شخصی سواد خواندنش را ندارد، چه رسد به درک و فهمیدنش را]. بلکه افراد یا واسطه‌های دیگری که او را بشارت و انذار دهند می‌فرستد. البته اصل هدایت به یکتاپرستی است. لذا ممکن است مطالب مربوط به وجوب و احکام نماز به چنین شخصی نرسد، اما حجت برای خداپرستی بر او تمام می‌شود و اراده‌ی این که

او موحد شود و یا مشرک، با خود اوست. چنان چه فرمود: وَ لَقَد بَعَثنا في‏ كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعبُدُوا اللَّهَ وَ اجتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنهُم مَن هَدَى اللَّهُ وَ

مِنهُم مَن حَقَّت عَلَيهِ الضَّلالَةُ فَسيرُوا فِي الأَرضِ فَانظُرُوا كَيفَ كانَ عاقِبَه المُكَذِّبينَ (النحل - 36) به ميان هر ملتى پيامبرى مبعوث كرديم، كه خدا را

بپرستيد و از طاغوت دورى جوييد. بعضى را خدا هدايت كرد و حق بعضى دیگر گمراهی بود. پس در زمين بگرديد و بنگريد كه عاقبت كار كسانى كه پيامبران را به دروغ نسبت مى‏دادند، چگونه بوده است‏. ب- خداوند حکیم و کریم، قبل از آن که پیامبران بیرونی را [که ممکن است برخی به آنها یا کتابشان دسترسی نداشته باشند] ارسال نماید، در وجود هر کسی پیامبر درونی «عقل» را قرار داد و فطرت او را نیز بر اساس یکتاپرستی آفرید و

دستور داد که به دین فطری خود برگردید: فَأَقِم وَجهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطرَتَ اللَّهِ الَّتي‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيها لا تَبديلَ لِخَلقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ القَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكثَرَ

النَّاسِ لا يَعلَمُونَ (الروم - 30) به دين یکتاپرستی روی‌آور. (یکتاپرستی) فطرتى است كه خدا همه را بدان فطرت بيافريده است و در آفرينش خدا

تغييرى نيست. دين پاك و پايدار همین است. ولى بيشتر مردم نمى ‏دانند. فطرت هر کسی او را به بندگی و پرستش غیر می‌خواند و به همین خاطر است که بلا استثناء همگان پرستنده هستند. [چه خداوند را بپرستند و چه غیر خدا هر آن چه هست را] و هر فطرتی می‌فهمد که همه مانند خودش مخلوق هستند و لابد باید خالقی باشد که از جنس مخلوقات نباشد و همگان را او خلق کرده باشد. لذا خداوند این درک را بدون نیاز به هیچ پیامبری در فطرت بشر قرار داده و اصل پرستش و یکتاپرستی را با خلقتش عجین نموده است. کسی که در محرومیت صرف ارتباطی به سر می‌برد و هیچ سوادی هم ندارد، فطرتش [که نیازمندی او را به غیر نشان می‌دهد] او را به سوی قدرتی بزرگ می‌کشاند. چنین کسی دست کم طبیعت را می‌بیند. ممکن است ابتدا گمان نماید که خورشید، ماه، ستارگان، حیوانات و ... همان قدرت بزرگ هستند. اما اگر عقلش را به کار بیاندازد و از پیامبر درونی خود پیروی کند، به سطح فهم خود متوجه می‌شود که همه اینها مانند خود او محدود و فقیر و محتاج به غیر هستند. چنان چه بت پرستان حضرت ابراهیم (ع) را به خورشید و ماه و ستاره پرستی دعوت کردند و او پس از همراهی و مشاهده‌ی غروب و افولشان، به آنها گفت:

(الانعام): فَلَمَّا جَنَّ عَلَيهِ الَّيلُ رَءَا كَوكَبًا قَالَ هَاذَا رَبىّ‏ِ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الفِلِينَ(76) فَلَمَّا رَءَا القَمَرَ بَازِغًا قَالَ هَاذَا رَبىّ‏ِ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَئنِ لَّم يهَدِنىِ

رَبىّ‏ِ لَأَكُونَنَّ مِنَ القَومِ الضَّالِّينَ(77) فَلَمَّا رَءَا الشَّمسَ بَازِغَةً قَالَ هَاذَا رَبىّ‏ِ هَاذَا أَكبرَُ فَلَمَّا أَفَلَت قَالَ يَقَومِ إِنىّ‏ِ بَرِى‏ءٌ مِّمَّا تُشركُونَ(78) إِنىّ‏ِ وَجَّهتُ وَجهِىَ

لِلَّذِى فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرضَ حَنِيفًا وَ مَا أَنَا مِنَ المُشركِينَ(79) چون شب او را فروگرفت، ستاره‏اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد،

گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم. (76) آن گاه ماه را ديد كه طلوع مى ‏كند. گفت: اين است پروردگار من. چون فروشد، گفت: اگر پروردگار من هدایتم ننمايد، از گمراهان خواهم بود. (77) و چون خورشيد را ديد كه طلوع مى ‏كند، گفت: اين است پروردگار من، اين بزرگتر است. و چون فروشد، گفت: اى قوم من، من از آن چه شريك خدايش مى ‏دانيد بيزارم، (78) من از روى اخلاص روى به سوى كسى آوردم كه آسمان‌ها و زمين را آفريده است، و من از مشركان نيستم. (79) پس از مسئله‌ی اعتقاد و دعوت درونی به خداپرستی، خداوند حکیم و رحیم، بدی و خوبی هر کس را به

خودش الهام نمود: (الشمس): وَ نَفسٍ وَ مَا سَوَّئهَا(7) فَأَلهمَهَا فجُُورَهَا وَ تَقوَئهَا(8) و سوگند به نفس و آن كه نيكويش بيافريده (7) سپس بدي‌ها و

پرهيزگاري‌هايش را به او الهام كرده است. هر کسی به حدّ خود می‌داند که چه چیز خوب و چه چیز بد است. چنان چه در مسائل زندگی مادی خود، بد و خوب را تشخیص می‌دهد و به سوی منافع‌اش حرکت می‌کند. همان آدم فرضی در پشت کوه هیمالیا نیز می‌داند که مثلاً کشتن والدینش بد است، محبت خوب است، دروغ و خیانت بد است، صداقت، درست‌کاری خوب است، دزدی بد است و امانت داری خوب است. چنان چه اگر قصد قتلش را بکنند، یا به او دروغ بگویند یا خیانت کنند و یا اموالش را به سرقت برند و یا ... خوشش نمی‌آید.

ج – و اما خداوند متعال عادل است. لذا به

اندازه‌ی ذره‌ای نیز به کسی ظلم نمی‌نماید: وَ نَضَعُ المَوازينَ القِسطَ لِيَومِ القِيامَهِ فَلا تُظلَمُ نَفسٌ شَيئاً وَ إِن كانَ مِثقالَ حَبَّةٍ مِن خَردَلٍ أَتَينا بِها وَ كَفى‏

بِنا حاسِبينَ (الأنبیاء - 47) روز قيامت ترازوهاى عدل را تعبيه مى‏كنيم، و به هيچ كس ستم نمى ‏شود. اگر عملى به سنگينى يك خردل هم باشد به

حسابش مى ‏آوريم، كه ما حساب‏ كردن را بسنده‏ايم. لذا با توجه به این که نعمت و امکان همگان (از کمالات درونی گرفته تا شرایط و امکانات بیرونی)

یک‌سان نیست، فرمود: وَ لاٰ نُكَلِّفُ نَفساً إِلاَّ وُسعَها وَ لَدَينا كِتابٌ يَنطِقُ بِالحَقِّ وَ هُم لا يُظلَمُونَ (المؤمنون - 62) بر هيچ كس جز به اندازه توانش

تكليف نمى ‏كنيم. و نزد ما كتابى است كه به حق سخن مى ‏گويد. و بر آنها ستمى نمى ‏رود. آری، بر هیچ کس بیش از اندازه‌ی توانش تکلیفی نیست و از هیچ کس نیز بیش از تکلیفی که بر عهده‌ داشته سؤالی نمی‌شود. لذا ممکن است که آدم فرضی در سؤال، مثلاً با رسالت پیامبر اکرم (ص)، ولایت حضرت امیر علیه‌السلام، احکام خمس و زکات یا فضیلت نماز شب آشنا نشده باشد، اما به حدّ خودش با یکتاپرستی و بدیهی‌ها و خوبی‌ها آشناست و به همان حدّ امکان مکلف است و به همان حدّ تکلیف مؤاخذه می‌گردد و ثواب یا عقاب داده می‌شود. و این عین عدل توأم با رحم است. 

د – فرض این که انسان بدون راهنمای بیرونی و درونی و هم چنین بدون علم و آگاهی، هیچ گناهی نکند، محال است. حتی انسان‌های عالم و مؤمن نیز مصون از گناه نیستند و به غیر از معصومین (ع) که معدن وحی و علم هستند، هر کسی ممکن است گناهی کند و به همین دلیل باب توبه و بازگشت نیز همیشه باز بوده و بدان دعوت شده است. ولی اگر چنین شخصی [فرضی] مرتکب گناه نیز شد، پاسخش داده شد که به اندازه‌ی تکلیفش از او سؤال می‌شود و هیچ ظلمی به او روا نمی‌گردد. لذا اگر ندانسته، نفهمیده، از روی غیر عمد و ... گناهی مرتکب شود نیز بابت آن مؤاخذه نمی‌شود. مگر آن که از روی عقل، فطرت و وجدان خود بداند که این کار خطا است، ولی انجام دهد. چنان چه برای مؤمن نیز همین‌طور است. فرض بفرمایید مؤمنی مشروب حرامی را به گمان آب یا شربت بنوشد، اگر چه آثار منفی فیزیکی بر او مترتب خواهد شد، اما گناهی بر او نوشته نمی‌شود.

ﻫ - با توجه به موارد فوق، ضرورتی ندارد که انسان محروم حتماً رجعت نماید و البته باید دقت شود که حیات ما، قبل از آخرت به دنیا ختم نمی‌گردد، بلکه برزخ [حیاتی میان دنیا و آخرت] نیز وجود دارد که بسیاری از محرومیت‌های مظلومین در آنجا جبران و کامل می‌گردد. برای روشن‌تر شدن مبحث به مطلب ذیل توجه بیشتری فرمایید: فرض نمایید، نه یک انسان در پشت‌ کوه‌های هیمالیا، بلکه یک مسلمان مؤمنی (مثل یک مادر بزرگ)، بی‌سواد بوده و نمی‌توانسته که قرآن، حدیث، کتب علمی، تاریخ، احکام و ... بخواند، بلکه به اندازه‌ی عقل و امکان خود، بشارت‌ها و انذارها را شنیده، ایمان آورده و به نسبت توان و تکلیفش نیز عمل نموده است. قاعدتاً جزای چنین کسی جنت الهی است. ولی بهشت جای انسان جاهل و بی‌سواد نیست. بلکه انسان کامل وارد بهشت می‌شود. پس تکلیف چنین کسی چیست؟ بدیهی است که او مراحل تکامل خود را در برزخ سپری خواهد نمود. برای فرد مفروض سؤال شما نیز امکان حیات برزخی و رشد و کمال باقی است.

و - رجعت برای همگان نیست و برای مؤمنین خاصی که توفیق رجعت دارند نیز اختیاری است و فقط رجعت برخی از کفار و مشرکین که خداوند رجعت و جزای دنیایی آنها را نیز اراده نموده است به صورت اجباری صورت می‌پذیرد.

x-shobhe.com

ش(محلات): می‌گویند خداوند غضب و انتقام ندارد. چون غضب نبود مهربانی است و خدا مهربان و بخشنده است. آیا هیچ دلیل قرآنی دال بر غضب خدا وجود دارد؟

این نظریات بیشتر به قصد بی‌خیال و جسور کردن مسلمانان نسبت به ارتکاب گناه است تا بدینوسیله بتوانند او را از دایره‌ی بندگی، اطاعت و تقوا دور کنند. می‌خواهند از باب رحمت و مهربانی خداوند وارد شوند و به بندگان او القا کنند که هر چه می‌خواهید بکنید، نه تنها خداوند کریم‌تر و رحیم‌تر از آن است که شما را نبخشد، بلکه اساساً از او به جز بخشش صادر نمی‌شود و اصلاً غضب، انتقام، تعذیب و ... به او راه ندارد.

اگر چه خداوند متعال کریم و رحیم است و هر کس با هر مقدار گناه [البته نه غیر از حق الناس که باید جبران نماید] که به او رجوع کند، مورد بخشش قرار می‌گیرد، ولی این کرم و لطف و گذشت بدان معنا نیست که حتی اگر کسی به سوی او بازنگشت نیز مورد بخشش، لطف و کرم قرار می‌گیرد و اصلاً غضب، انتقام، عذاب و جهنمی در کار نیست.

کسانی که سعی در القای این گونه باورهای انحرافی در اذهان مسلمین دارند، نه تنها هیچ با معارف اسلامی و حتی ظاهر آیات قرآن کریم آشنایی ندارند، بلکه از راه‌های شیطانی وارد شده و التقاطی از اندیشه‌های بودایی – زرتشی و مسیحیت تحریف شده را ترویج می‌کنند.

آری، خداوند متعال در مورد کرم، بخشش و رحمت خود می‌فرماید:

«قُل يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسرَفُوا عَلى‏ أَنفُسِهِم لا تَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحيمُ» (الزمر - 53)

ترجمه: بگو اى بندگانم كه بر نفس خود ستم و اسراف كرديد از رحمت خدا نوميد مشويد كه خدا تمامى گناهان را مى‏آمرزد، زيرا او آمرزنده‌ی رحيم است‏.

اما معنای نا امید نشدن از رحمت خدا این است که یک موقع شیطان شما را اغفال و یأس را بر شما غالب نکند و چنین نیاندیشید که ما آن قدر گناه کرده‌ایم که دیگر راهی برای توبه و بازگشت باقی نمانده است! ‌خیر، چنین نیست. بلکه با هر میزان گناه که به خدا رجوع کنید، خداوند همه‌ی آنها را می‌بخشد. البته اگر تائب شده و رجوع کنید، اما اگر کسی نه تنها رجوع نکرد، بلکه عناد و لجاجت و گستاخی نیز کرد که دیگر مورد این رحمت واسعه قرار نمی‌گیرد. همان خدایی که آیه‌ی فوق را بشارت داده، مکرر از غضب، عذاب و آتش جهنم نیز انذار داده است که آیات متعدد در این زمینه دال بر مدعای بحث است.

مگر مسلمان روزی پنج نوبت اقامه نماز نکرده و بر اساس تعلیم خداوند (قرائت سوره حمد) در هر نوبت دو مرتبه از خالق کریم و رب جلیل، رحمان و رحیم خود نمی‌خواهد که او را به «صراط مستقیم» هدایت نماید، نه صراط کسانی که بر آنها غضب کرده است - «صِراطَ الَّذينَ أَنعَمتَ عَلَيهِم غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِم وَ لاَ الضَّالِّينَ» (الفاتحه - 7)؟ پس چه گونه مدعی می‌شوند که خداوند غضب و انتقام ندارد؟!

خداوند متعال در آیات متعددی بر غضب و انتقام خود تأکید نموده است که در ذیل فقط به چند نمونه اشاره می‌گردد:

غضب الهی:

«إِنَّ الَّذينَ اتَّخَذُوا العِجلَ سَيَنالُهُم غَضَبٌ مِن رَبِّهِم وَ ذِلَّةٌ فِي الحَياةِ الدُّنيا وَ كَذلِكَ نَجزِي المُفتَرينَ» (الاعراف - 152)

ترجمه: كسانى كه گوساله پرستيدند به زودى با خشم (غضب) پروردگارشان مواجه می‌شوند و نیز با ذلتى در زندگى اين دنيا، و دروغ‏سازان را چنين سزا مى‏دهيم‏.

«مَن كَفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعدِ إيمانِهِ إِلاَّ مَن أُكرِهَ وَ قَلبُهُ مُطمَئِنٌّ بِالإيمانِ وَ لكِن مَن شَرَحَ بِالكُفرِ صَدراً فَعَلَيهِم غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَ لَهُم عَذابٌ عَظيمٌ» (النحل - 106)

ترجمه: و هر كه از پس ايمان آوردنش منكر خدا شود، نه آن كه مجبور شده و دلش به ايمان قرار دارد، بل آن كه سينه به كفر گشايد، غضب خدا بر آنها باد و عذابى بزرگ دارند.

«وَ الَّذينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِن بَعدِ ما استُجيبَ لَهُ حُجَّتُهُم داحِضَةٌ عِندَ رَبِّهِم وَ عَلَيهِم غَضَبٌ وَ لَهُم عَذابٌ شَديدٌ» (الشوری - 16)

ترجمه: و كسانى كه عليه ربوبيت خدا احتجاج مى‏كنند بعد از آن كه مردم آن را پذيرفتند، حجتشان نزد پروردگارشان باطل است، و غضبى شامل حال آنان است و عذابى شديد دارند.

انتقام الهی:

«فَلا تَحسَبَنَّ اللَّهَ مُخلِفَ وَعدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللَّهَ عَزيزٌ ذُو انتِقامٍ» (ابراهیم - 47)

ترجمه: مپندار كه خدا از وعده خويش با پيغمبران تخلف كند، زيرا خدا نيرومند و انتقام‏گير است.‏

«مِن قَبلُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ أَنزَلَ الفُرقانَ إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ لَهُم عَذابٌ شَديدٌ وَ اللَّهُ عَزيزٌ ذُو انتِقامٍ» (آل عمران - 4)

ترجمه: محققاً كسانى كه به آيات خدا كفر ورزيدند، عذابى شديد دارند و خدا مقتدرى است داراى انتقام.

«وَ مَن يَهدِ اللَّهُ فَما لَهُ مِن مُضِلٍّ أَ لَيسَ اللَّهُ بِعَزيزٍ ذِي انتِقامٍ» (الزمر - 37)

ترجمه: و كسى را كه خدا هدايت نمايد هيچ كسى نمى‏تواند او را گمراه كند. آيا خدا قدرتمند و صاحب انتقام نيست؟

x-shobhe.com

ش (فارس): ساده‌ترین راه اثبات وجود خدا چیست؟ راحت‌ترین راهی که می‌توانیم به دوستانمان که با تبلیغات سوء دچار شک شده‌اند نشان دهیم کدام است؟

با توجه اهمیت بحث، لازم است به تمامی نکات ذیل با تأمل و تدبر دقت شود:

الف ـ در وجود خداوند متعال هیچ شکی نیست که اثبات بخواهد. اگر کسی با همین چشم سر و ظاهر بینی ساده هم به عالم هستی نگاه کند، هیچ جایی برای شک او باقی نمی‌نماند. چطور ممکن است کسی که می‌داند هیچ چیزی خود به خود به وجود نمی‌آید و هیچ نظمی، اگر چه به کوچکی نظم یک اتاق، یک کلاس، یک دستگاه و ... خود به خود و بدون ناظم به وجود نمی‌آید، اینک شک کند که آیا نظم عالمانه، حکیمانه و قادرانه‌ی جهان هستی، خود به خود به وجود آمده است و خالقی و ناظمی علیم، و نگاهدارنده‌ای قادر و هدایت کننده‌ای مدبر نداشته است. لذا فرمود:

«...أَ فِي اللَّهِ شَكٌّ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الأَرض ...» (ابراهیم – 10)

ترجمه: مگر در الله‌یی که ایجاد کننده و گستراننده‌ی آسمان‌ها و زمین می‌باشد شکی هست؟

‏ب ـ شخصی از امام صادق (ع) پرسید: چگونه خدا را بشناسیم؟ ایشان بدین مضمون فرمودند: شناخت خدا کار شما نیست! سؤال کننده متعجب شد و پرسید: پس چه؟ فرمود: بر خداوند است که خود را به شما بشناساند. پرسید: پس تکلیف ما چیست؟ فرمود: به آن شناسایی ایمان بیاورید.

توضیح: آن چه انسان نسبت به آن معرفت کامل پیدا کند (نفوذ علمی پیدا کند)، معلوم است که کوچک‌تر از عقل و درک او می‌باشد که شناسنده توانسته‌ است بر آن احاطه‌ی علمی پیدا کند. ما حتی یک موجود یا یک فرمول یا یک مفهوم بزرگ‌تر و عمیق‌تر از عقل و سطح علمی‌ خود را نمی‌توانیم بشناسیم و به علائم و نشانه‌های آن اکتفا می‌کنیم، چه رسد به خداوند متعال.

پس بر ما نیست که برویم و خداوند متعال را بشناسیم، بلکه بر اوست که خود را به ما بشناساند و او این نیز این کار را کرده است. انسان به هر ذره‌ای که نگاه کند، نشانه‌ها و علامت‌های خالقی علیم، حکیم و قادر را در آن می‌بیند. پس کافی است که چشم خود را نبندد و خود را به جهالت نزند و به آن شناسایی اقرار کرده و ایمان بیاورد.

ج ـ اما در عین حال آسان‌ترین راه دسترسی به آن شناختی که خداوند خود عطا فرموده است «فطرت» می‌باشد. چرا که رجوع به خود بسیار راحت‌تر، جامع‌تر و سریع‌تر از رجوع به غیر است و دست کم انسان خود را بهتر می‌شناسد و به آن چه در وجود خود دارد شک نمی‌کند. مضاف بر این که فطرت در همه وجود دارد و قابل تغییر دادن نیز نمی‌باشد. و بیان فطرت نیز در انسان‌های متفاوت، یکسان است. کافی است انسان حجاب را بردارد. لذا فرمود:

«فَأَقِم وَجهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطرَتَ اللَّهِ الَّتي‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيها لا تَبديلَ لِخَلقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ القَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكثَرَ النَّاسِ لا يَعلَمُونَ» (الروم - 30)

ترجمه: پس روى خود به سوى دين حنيف كن كه مطابق فطرت خدا است فطرتى كه خدا بشر را بر آن فطرت آفريده و در آفرينش خدا دگرگونگى نيست، اين است دين مستقيم ولى بيشتر مردم نمى‏دانند.

بهترین راه خدا شناسی، همان خود شناسی است. کسانی که از خود غافل شده و در بیرون به دنبال خدایی می‌گردند، یا به نتیجه‌ای نمی‌رسند و یا بسیار دیر به نتایجی می‌رسند که آنها را به خود باز می‌گرداند. لذا پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) می‌فرمودند:

«من عرف نفسه فقد عرف ربه» (بحارالانوار, ج 2, ص 32). یعنی: هر کس خود را شناخت، خدا را شناخته است.

فطرت گنجینه‌ای از معلومات و معارفی است که خداوند در وجود انسان قرار داده است و هر کس می‌تواند با توجه به فطرت خود به معارف بسیار و متفاوتی دست‌یابد. کافی است به آن رجوع کند.

یکی از این معارف، معرفت «عشق» است که بدون نیاز به کسب از بیرون در وجود همگان قرار دارد و بدون نیاز به تعریف و ترجمه، برای همه شناخته شده است. هر انسانی «عشق» را در وجود خود می‌یابد و می‌داند که عاشق است.

حال کافی است که انسان صرف نظر از مصداق‌هایی که در بیرون برای تعلق و ابراز عشق می‌یابد، به درون خود مراجعه نموده و ببیند که عاشق چیست یا کیست؟

اولین معشوق هر انسانی، «هستی» است. انسان عاشق،‌ هستی، وجود و بودن است. پس عاشق «حی لا یموت» است.

عشق به هستی، یعنی «عشق به کمال». چون هستی همان کمال است و نیستی «نقص کمال» است. وقتی می‌گوییم: جهل، یعنی نبود علم – وقتی می‌گوییم: زشتی، یعنی نبود زیبایی – وقتی می‌گوییم: ضعف، یعنی نبودن قوت و قدرت.

کافی است از هر انسانی بپرسید که چه چیزی را دوست دارد؟ اگر دقت کنید هر چه را نام ببرد، کمال است. مثلاً می‌گوید: من! هستی، زیبایی، علم، حکمت، قدرت، رأفت، مهربانی، خشم، گذشت، انتقام، غنا و توانگری، سلامتی و ... را دوست دارم. اینها همه اسم‌های خداوند متعال است، چرا که او هستی و کمال مطلق است. خداوند حی، جمیل، علیم، حکیم، قادر، رئوف، رحمن، رحیم، قاهر، غفور، منتقم، غنی، سلیم و ... می‌باشد. و هیچ کمالی وجود ندارد، مگر آن که تجلی او (اسم او) باشد. پس انسان فقط عاشق اوست و هر چه را در بیرون نیز عاشق می‌شود، چون تجلی معشوق را در او می‌بیند. مثلاً زیبایی را در یک شخص یا گل و یا قدرت را در میز و پست یا غنا را در پول می‌بیند و گمان می‌کند که این همان معشوق است!

اگر از عاشق بپرسید که آخر علم، آخر زیبایی، آخر غنا ... و نهایت هستی کجاست؟ پاسخی ندارد جز آن که بگوید: آخری ندارد، چون آخر داشتن یعنی محدود شدن و محدود شدن یعنی ورود نقص و نیستی. اگر بپرسید: آخر عشق تو به این کمالات کجاست و حد آن چقدر است؟ باز پاسخ می‌دهد که چون معشوق بی‌حد است، عشق من نیز بی‌حد است. پس انسان در فطرت خود می‌یابد که به صورت مطلق و بی‌حد، عاشق کمال مطلق و بی‌حد است. و آن چه بیرون از مصادیق زیبایی، علم ... و سایر کمالات می‌یابد، همه تجلی و محدود هستند، پس باید آن معشوق بی‌حد، آن هستی مطلق، آن کمال مطلقی که این عاشق اوست، وجود داشته باشد. و آن همان خداست که به «الله» یا سایر اسامی در لسان قرآن و نام‌های دیگر در سایر زبان‌ها نامیده می‌شود.

در نتیجه بهترین راه اثبات خدا، فطرت، یعنی رجوع به خود و خود شناسی است. هر کسی در خود می‌یابد که: نه خودش خودش را آفریده است و نه دیگری که چون خودش مخلوق است او را آفریده است، پس او و جهان هستی آفریننده‌ای دارد که به غیر از عناصر جهان است.

هر کسی با نگاه به جهان هستی و عناصر محدود آن می‌یابد که خالق باید به غیر از این عناصر باشد، چون اگر از اینها باشد خود نیز مانند اینها محدود، ناقص و در نتیجه مخلوق است.

و هر کسی در درون خود عشق به هستی و کمال مطلق را می‌یابد و می‌فهمد که هر چه می‌کند برای رسیدن به کمال است. پس باید کمالی وجود داشته باشد. و چون حد و حصر نقص است، آن کمال باید بی حد و حصر و نقص باشد و چون چنین است به وصف نمی‌آید و چون وجودش همه جا دیده می‌شود و در عین حال قابل وصف نیست، انسان از دیدن او و در شناخت او به «وله – حیرت» می‌افتد و لذا او را «الله» یعنی معبودی که همه در او در حیرت‌اند می‌نامد.

سبحان الله عما یصفون – خدا منزه از آن چیزی است که وصفش می‌کنند.

x-shobhe.com

ش(تهران): چرا خداوند در بعضی از آیات خود را «من» و در برخی دیگر (به ویژه در آیات خلقت) «ما» خطاب می‌نماید. آیا مجموعه‌ای با خدا شریک بودند؟

ش(تهران): چرا خداوند در بعضی از آیات خود را «من» و در برخی دیگر (به ویژه در آیات خلقت) «ما» خطاب می‌نماید. آیا مجموعه‌ای با خدا شریک بودند؟ در حالی که می‌دانیم او بدون شریک و بی‌نیاز است. و اگر فرشتگان همراهی کرده‌اند، آیا این مشارکت نیست و چنین باوری شرک قلمداد نمی‌گردد.

 به دو نکته‌ی ذیل باید توجه نمود:

الف – ادبی:

در ادبیات صحیح است که فعل را به فاعل مباشر نسبت دهند. در مثل صحیح است گفته شود فتح الجیش که فاعل مباشر هستند و نیز صحیح است اگر گفته شود فتح الامیر. آن جا که خداوند می فرماید «ما» چنین کردیم خبر از واسطه بودن ملائکه و ماموران الهی برای رسیدن فیض می دهد که البته همگی بنده و در ید قدرت و تحت امر خداوند هستند و نه این شریک او باشند.

« وَ لِلَّهِ مُلكُ السَّماواتِ وَ الأَرضِ وَ إِلَى اللَّهِ المَصيرُ» (النور - 42)

ترجمه: حكومت و مالكيت آسمان‌ها و زمين به ذات مقدس خدا اختصاص دارد. و بازگشت همه به سوى او خواهد بود.

«وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الأَرضِ وَ كانَ اللَّهُ عَزيزاً حَكيماً» (الفتح – 7)

ترجمه: و خداى را لشكريانى در آسمان‏ها و زمين است و خدا، مقتدرى شكست ناپذير و حكيمى فرزانه است‏.

ب – معرفتی (شناختی):

عالم خلقت، عالم اسباب است. چنان چه انسان از خاک خلق می‌شود، از گیاه و حیوان تغذیه می‌کند، از آب سیرآب شده و رفع تشنگی می‌نماید، نور به واسطه‌ی خورشید می‌تابد ... و به واسطه انبیاء و ملائک وحی و اولیای الهی و ده‌ها واسطه‌ی دیگر اوامر و نواهی خداوند را دریافت می‌نماید. و در حدیث نیز تأکید شده است به این که «ابا الله ان یجری الامور الا باسبابها» یعنی خداوند هیچ امری را به جز به وسیله‌ی اسبابش جاری نمی‌نماید.

بدیهی است که قرار دادن اسباب برای اجرای امور، به خاطر نیاز حق تعالی نیست، چرا که اسباب را هم خود می‌آفریند و در جایش قرار می‌دهد و تأثیر و تأثر اسباب را نیز خودش آفریده است، بلکه نیاز مخلوق است که نمی‌تواند هیچ فیضی را بدون واسطه دریافت نماید. چنان حتی یک جرعه آب را نمی‌توان بدون دست‌اندرکاری ده‌ها یا صدها واسطه نوشید. لذا خداوند در برخی از آیات کل آفرینش را به خود نسبت می‌دهد تا همگان بدانند که احدی مدخلیت ندارد و گاه انسان را متوجه اسباب و واسطه‌ها نیز می‌نماید که همگی در مخلوق و در اختیار او هستند. و متقابلاً به انسان تأکید می‌نماید که برای رسیدن به مراحل کمال و قرب باید اسباب مناسب را به کار بندد. چنان چه می‌فرماید:

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابتَغُوا إِلَيهِ الوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في‏ سَبيلِهِ لَعَلَّكُم تُفلِحُونَ» (المائده - 35)

ترجمه: اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد از خدا بترسيد و وسيله‌ی براى تقرب به خدا به دست آوريد و در راه خدا جهاد نمایيد، شايد رستگار شويد.

لذا همه چیز از اجزای طبیعت گرفته تا ملائک، وحی، انبیا، اولیاء، نماز و سایر عبادات، کتاب، مربی و ... همه وسایل قرب به خداوند متعال هستند. پس اگر حق تعالی در به کار بردن لفظ «ما»‌ به وسایلی که در اختیار خودش و به امر خودش به کار رفته است اشاره نمود، دلیلی بر شراکت آنها نمی‌باشد. آیا ما که به واسطه‌ی نماز خداوند را عبادت می‌کنیم، نماز با ما شریک شده است؟ یعنی او موجودی است و من موجود دیگری و دو تایی با هم شراکتی خداوند را عبادت کرده‌ایم؟ یا من موجودی هستم که به امر او به اراده‌ی خود برای عبادت پروردگار نماز را وسیله قرار داده‌ام؟

ب – ذوقی:

اگر به آیاتی که در آن واژه ی «انا» به معنای «من» به کار رفته شده دقت کنیم، در می‌یابیم که هر گاه خداوند راجع به خود (یا همان ذات مقدس) سخنی می‌فرماید، اغلب واژه‌ی «من» را بیان می‌دارد. مانند:

« إِنَّني‏ أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاعبُدني‏ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكري» (طه - 14)

ترجمه: حتماً و قطعاً من آن خدایى هستم كه جز من خدایى وجود ندارد. پس مرا پرستش كن، و نماز را براى يادآورى من به پاى دار.

و اما هر گاه در رابطه با فعلی نسبت به خلق سخن می‌گوید، واژه‌ی ‌«ما» را بیان می‌دارد، چرا که «ما» بیان از حکومت و سلطنت دارد (به همین دلیل پادشاهان و بزرگان به خود «ما» می‌گفتند) و خداوند متعال حاکم مطلق عالم هستی است و با همین واژه‌ی «ما» حاکمیت خود به مخلوق، فیض یا عذاب و واسطه‌های انزال آن بیان می‌دارد. مانند:

« إِنَّا أَعطَيناكَ الكَوثَر»َ (الکوثر - 1) - «إِنَّا أَرسَلناكَ بِالحَقِّ بَشيراً وَ نَذيراً وَ لا تُسئَلُ عَن أَصحابِ الجَحيمِ» (البقره - 119) - «وَ ما أَرسَلناكَ إِلاَّ رَحمَةً لِلعالَمينَ» (الأنبیاء - 107) - «وَ بِالحَقِّ أَنزَلناهُ وَ بِالحَقِّ نَزَلَ وَ ما أَرسَلناكَ إِلاَّ مُبَشِّراً وَ نَذيراً» (الإسراء - 105) و ...

که البته در تمامی آیاتی که واژه‌ی «ما» به کار رفته است، حتماً امر یا اعطای الهی به واسطه‌ی اسباب به مخلوق رسیده است.

x-shobhe.com

آقای زیگمونت باومن که از شاخص‌ترین فیلسوفان و اندیشمندان معاصر پست‌مدرنیسم است، در کتاب «عشق سیال – ص21» به نقل از ایوان کلیما (Ivan Klima) می‌نویسد: «هیچ چیز به اندازة عشق تحقق یافته به مرگ نزدیک نیست»! اگر چنین باشد، پس کسانی که عاشق خداوند متعال می‌شوند، پس از وصال معشوق، عشقشان می‌میرد و دیگر عاشق او نخواهند بود!

آقای زیگمونت باومن که یک جامعه‌شناس است و نه یک فیلسوف، از آن جهت که از جهان‌بینی مادی برخوردار است، خود اذعان دارد که معنا و حقیقت «عشق» را درک نکرده است. اما چون وجودش قابل انکار نیست، سعی نموده تا آن را در قالب‌های مادی جستجو و تعریف کند.
باومن در ص 27 همان کتاب در تعریف عشق می‌نویسد: «اين جزئي از طبيعت عشق است كه - همان طور كه دو هزار سال قبل لوكان به آن اشاره كرد و قرن‌ها بعد فرانسيس بيكن [و ديگران] حرف او را تكرار كردند - تنها معني عشق عبارت است از دل به دريا زدن و خود را به دست تقدير سپردن»! اگر دقت نموده باشید وی در همان صفحه به نقل از ضیافت افلاطون (Symposium) می‌نویسد: «عشق یعنی میل به توالد و تناسل، و بنا بر این عاشق همه جا در پی زیبایی می‌گردد تا نطفه‌ی خود را به او سپارد». یعنی عشق را تنها در ارتباط نر و ماده دیده است!
بدیهی است که با چنین تعریفی از عشق که گاهی با بی‌عقلی یا جنون تفاوتی ندارد، نمی‌توان از چند و چون و اهداف و خواص و سایر مؤلفه‌های «عشق» سخن گفت.
امیال مادی، همان آرزوها هستند که از نقص موجود و عشق او به کمال نشأت می‌گیرند. انسان ناقص و از روی طبع (فطرت) عاشق کمال است. گاهی متوجه نقص مادی خود می‌شود و آرزوی تکامل آن را می‌نماید و از شدت آرزو، عاشق آن چیزی می‌شود که نقص‌اش را به کمال می‌رساند. مثل کسی که فقیر است و عاشق ثروت می‌شود. چنین آرزو یا عشقی و چنین کمال یا معشوقی، هر دو محدود هستند و بدیهی است که آرزو و عشق انسان به آنها به محض وصال و دستیابی از بین می‌رود. چنان چه ممکن است دانشجویی آرزوی اخذ مدرک دکترا داشته باشد، بدیهی است که به محض تحقق و اخذ مدرک، دیگر مرگ این آروزیش رسیده است. اما گاهی انسان متوجه نقص روحی یا اصل درجه‌ی هستی خود می شود و عاشق تقرب به هستی مطلق را دارد و چون هستی محض، آغشته به نیستی و محدود نیست، عشق، آرزو و حرکت او برای تقرب نیز پایان و مرگی ندارد.
البته لازم به یادآوریست که این معنا جدید نیست و از ابدائات و یا کشفیات آقایان باومن و یا ایوان کلیما محسوب نمی‌گردد. مرحوم استاد شهید، آیت‌ا... مطهری در کتاب توحید – ص 314 (نقل مباحث جلسات بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان) می‌نویسد:
«آرزو داشتن، مساوی است با نداشتن (یعنی چون نقص دارید و چیزی را ندارید، آرزوی داشتن آن را می‌کنید) و نداشتن مساوی است با طلب کردن. انسان اگر بخواهد در این دنیا سعادتمند باشد، همیشه باید چیزهایی را نداشته باشد و با عشق و امید و آرزو دنبال آنها بدود. وجدان کامل (دستیابی کامل)، مرگ آرزو در انسان است و مرگ آرزو بدترین بدبختی در این دنیا برای بشر است...».
اما اگر دانستیم که آرزوی وصال یا همان «عشق» - به هر چیزی که باشد – از نقص و نداشتن نشأت می‌گیرد و این عشق، عشق به کمال است و کمال نیز محدود نیست، خواهیم دانست که مرگ عشق فرا نمی‌رسد (مگر عشق‌های محدود به چیزهای مادی یا معشوق‌های ناقص و محدود).
فرض بفرمایید که شما عاشق علم – زیبایی – حیات ... و در نهایت هستی هستید. اینک سؤال می‌شود که حد یا سقف علم – زیبایی – حیات و ... کجاست که اگر به آن واصل شدید مرگ عشق یا آرزوی شما فرا رسد.
حال اگر کسی علم را مثلاٌ محدود به دانستن جدول ضرب کرد، یا غنا را محدود به داشتن مقداری پول نمود، و یا کمال زیبایی را در یک گل یا یک انسان دید ...، بدیهی است که پس از وصال و رسیدن به معشوق، دیگر مرگ آن آرزو و عشق‌ به رسیدنش فرا می‌رسد. اما حق‌تعالی هستی محض و کمال مطلق است، لذا حد، نقص و فنایی ندارد.
نقص نیستی است و نداشتن و عشق به رسیدن و برخوردار شدن، همان عشق به هستی است که محدود نیست و پایانی ندارد. پس از عشق به خداوند متعال نیز پایانی ندارد.

x-shobhe.com

امام زمان (عج)، در دوره‌ی غیبت کجا و چگونه زندگی می‌کنند؟ آیا مانند دیگران همسر و فرزند دارند و یا ...؟

 

اگر قرار بود که ما، شما و دیگران بدانیم که ایشان در کجا زندگی می‌کنند؟ نشانی دقیق منزلشان چیست؟ روزانه چه کارهایی را انجام می‌دهند و یا همسر و فرزندانشان کدامند؟ که دیگر «غیبت» نبود.

اما به طور کلی راجع به چگونگی غیبت و نحوه‌ی زندگی ایشان در این دوره باید توجه داشت که:

«یمشی فی‌الارض» - روی زمین زندگی می‌نماید؛

یعنی در آسمان‌ها، پشت کوه قاف، داخل چاه و یا ... زندگی نمی‌کنند. بلکه روی همین زمینی که دیگر انسان‌ها زندگی می‌کنند هستند.

«کاحدٍ من الناس» - مانند سایر انسان‌ها؛

یعنی اگر سؤال شد که چگونه زندگی می‌کنند؟ پاسخ این است که مثل سایر انسان‌ها. پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) در زمان خود چگونه زندگی می‌کردند؟ امام زمان (عج) نیز همان گونه زندگی می‌نمایند. اگر آنها نیز مانند سایر انسان‌ها غذا می‌خوردند، می‌خوابیدند، بیمار می‌شدند، بهبود می‌یافتند، در صحنه‌های جهادی حاضر می‌شدند و ...، ایشان هم همین‌ طور هستند.

«یرونه و لا یعرفونه» - می‌بینیدش، ولی نمی‌شناسیدش.

یعنی این طور نیست که هیچ کس ایشان را نبیند، بلکه می‌بینند، ولی نمی‌شناسند. مانند هزاران نفر که در روز می‌بینیم، اما چون نمی‌شناسیم، گمانمان بر آن است که اصلاً چنین کسی را ندیده‌ایم.

حال که معلوم شد زندگی ایشان مانند زندگی سایر آحاد بشر است، معلوم است که ازدواج هم می‌کنند و اولاد هم دارند.

ازدواج یکی از احکام کلّی شریعت اسلام ناب محمدی (ص) و سنّت پیامبر اکرم (ص) است و تا آنجا بر آن تأکید شده است که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «هر کس سنت مرا نفی کند، از من نیست». بدیهی است که شخص امام معصوم (ع) که انسان کامل، مؤمن تمام و میزان اعمال امت و سایر انسان‌ها هستند، نه تنها بیش از هر کس دیگری، بلکه تماماً و عیناً به احکام الهی و سنت رسول (ص) عمل می‌نمایند.

مرحوم میرزای نوری در کتاب مشهور «النجم الثاقب» در این باره می‌نویسد:

«چگونه ترک خواهد فرمود چنین سنّت عظیمه جدّ بزرگوار خود را با آن همه ترغیب و تحریص که در فعل (انجام) آن و تهدید و تخویف که در ترکش آمده است. سزاوارترین امّت در اخذ به سنت پیامبر (ص)، امام هر عصر است. تا کنون کسی ترک آن (ازدواج) را از خصایل آن جناب نشمرده است»

سید بن طاووس نیز در جمال الاسبوع – ص 512، به این مطلب اشاره نموده و می‌نویسد:

«روایتی با سندهای متصل یافتم که حضرت ولی عصر (عج) را اولاد بسیاری هست که در شهرهای کرانه‌ی دریا حاکم و والی هستند و در نیکی و بزرگواری در رأس نیکان روزگار و در قلّه‌ی صفات ابرار و اخیار هستند».

هم چنین در کتاب «النجم الثاقب – ص 225» از امام صادق علیه‌السلام روایت ذیل نقل شده است:

«گویا می‌بینم نزول قآئم (عج) را در مسجد سهله با اهل و عیالش.

و البته امام صادق (ع) تصریح نموده‌اند که «در غیبت کبری حتی فرزندانش از جایگاه او آگاه نخواهند بود، جز آنان که متصدی خدمتگزاری او هستند».

(کتاب غیبت – شیخ طوسی، ص 103)

x-shobhe.com

  اگر علت اصلی ختم نبوت بلوغ فکری بشر بود و آنها می توانستند با بلوغ فکری خود دینشان را حفظ کنند دیگر چه نیازی به تعیین جانشین(حضرت علی) از طرف خدا بود؟ اگر بشر به بلوغ فکری رسیده بود پس چرا انتخاب ابوبکر به خلافت را که به شورا بود مذمت می کنید؟

 

بلوغ فکری بشر برای محافظت از پیام وحی (دین) در قبال تحریف یا نابودی و نسیان، یکی از شرایط لازم برای «ختم نبوت» است و نه همه‌ی شروط کافی آن. بدیهی است شروط دیگری هم لازم است که از جمله آنها ارسال رسول نه برای یک منطقه و یا یک قوم، بلکه برای جهانیان است که در آیات مبارکه‌ای چون: «وَ ما أَرسَلناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشيراً وَ نَذيراً وَ لكِنَّ أَكثَرَ النَّاسِ لا يَعلَمُون‏ (سبأ – 28)» و «وَ ما أَرسَلناكَ إِلاَّ رَحمَةً لِلعالَمين‏ (الأنبیاء – 107)» و «تَبارَكَ الَّذي نَزَّلَ الفُرقانَ عَلى‏ عَبدِهِ لِيَكُونَ لِلعالَمينَ نَذيراً (الفرقان -1)» و «إِن هُوَ إِلاَّ ذِكرٌ لِلعالَمينَ (ص 87)» و «وَ ما هُوَ إِلاَّ ذِكرٌ لِلعالَمين‏ (القلم – 52)» و ... به آن اشاره و تأکید شده است.

بدیهی است که ارسال نبی و رسول برای جهانیان، مستلزم اکمال دین (و نه فقط بلوغ فکری بشر) می‌باشد که پس از انتصاب امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روز غدیر فرمود: «اليَومَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَرُوا مِن دينِكُم فَلا تَخشَوهُم وَ اخشَونِ اليَومَ أَكمَلتُ لَكُم دينَكُم وَ أَتمَمتُ عَلَيكُم نِعمَتي‏ وَ رَضيتُ لَكُمُ الإِسلامَ ديناً (المائده -3)» صورت پذیرفت. لذا مشخص می‌گردد که معرفی «ولی» و «امام» و اساساً «ولایت» نه تنها بخشی از دین، بلکه فصل کامل کننده‌ی دین است، نه این که دین چیزی باشد و امام کسی باشد که آن دین را حفظ می‌کند، تا اگر مردم خود توانستند دین را حفظ کنند، دیگر نیازی به امام نباشد. مضاف بر این که کار و مأموریت امام صرفاً حفظ دین از تحریف نیست که اگر دین تحریف نشد، نیازی به وجود امام باقی نماند.

دقت فرمایید، اگر مردم به کمالی رسیده‌اند که می‌توانند دین را حفظ کنند، دلیل بر این نیست که این کار را انجام دهند. چنان چه شاهدیم اکثریت غالب مردم، اهتمامی به این امر ندارند. بلکه این فقط یک توان است. بدیهی است که برخی این توان را به فعلیت می‌رسانند و در نهایت دین توسط انسان کامل «امام» حفظ می‌شود و وجود «امام» در میان مردم هر عصر و نسلی برای حفظ دین، هدایت و انجام دیگر امور محوله، از ضروریات است.

اگر خداوند متعال در قرآن کریم در خصوص ضبط و ثبت اعمال و آثار اعمال فرمود: «إِنَّا نَحنُ نُحيِ المَوتى‏ وَ نَكتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُم وَ كُلَّ شَيءٍ أَحصَيناهُ في‏ إِمامٍ مُبين‏ (یس – 12)»، معلوم است که در هر زمان امام مبینی وجود دارد و او وظایف دیگری نیز به جز حفظ دین بر عهده دارد. و اگر در خصوص چگونگی حشر در قیامت فرمود: «يَومَ نَدعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم فَمَن أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمينِهِ فَأُولئِكَ يَقرَؤُنَ كِتابَهُم وَ لا يُظلَمُونَ فَتيلا (الأسراء – 71)» معلوم می‌شود که هر شخصی باید امامی داشته باشد و حتماً دارد [خواه امام باطل و خواه امام حق]، پس امام حق باید وجود داشته باشد که مردم بتوانند از او تبعیت کنند. و اگر پیامبر اکرم (ص) به سند متواتر شیعه و سنی فرمود: «من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میته الجاهلیه – هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلیت مرده است» - «من مات و لیس له امام مات میته جاهلیه» (صحیح ابن حبان، ح 44) – طبرانی به سند خودش از رسول‌الله (ص): «من مات و لیس علیه امام فمیته الجاهلیه ...» (المعجم الکبیر، ج 10، ص 350) و ...، معلوم می‌شود که شناخت و قبول امامت و بیعت با امام، از اصول دین است و امام وظایف دیگری هم بر عهده دارد. لذا شاهدیم که هیچ یک از مذاهب اسلامی، اصل امامت را نفی نمی‌کنند، بلکه در تفسیر، تأویل و تصدیق (پیدا کردن مصداق خارجی) آن اختلاف می‌کنند. به عنوان نمونه:

1- معتزلی: قاضی عبدالجبار معتزلی در «شرح الاصول الخمسه»‌، فلسفه امامت را نه تنها اجرای حدود الهی که به امام واگذار شده است، بلکه اجرای همه‌ی احکام شرعی که به امامت بستگی دارد قلمداد می‌نماید. (المغنی، ج1، ص 39)

2- اشاعری: قاضی ابوبکر باقلانی در پاسخ هدف از نصب امامت می‌نویسد:

الف – فرماندهی سپاه؛

ب – پاسداری از مرزها،

ج – سرکوبی ستمگران،

د – حمایت از مظلومان،

ﻫ - اقامه‌ی حدود،

و – تقسیم سرمایه‌های عمومی میان مسلمانان و هزینه کردن آن در جهاد با دشمنان و ... . (تمهید الاوائل و تلخیص الدلایل، ص 477)

تاریخ غدیر به صورت متواتر از ناحیه‌ی شیعه و سنی نقل شده است و نیز تاریخ سقیفه به نقل از هر دو طرف نیز مبین آن است که حتی خلفا، ادعای امامت نداشتند و آن را حق علی (ع) می‌دانستند، بلکه دعوی «حکومت»، آن هم به صورت موقت را داشتند.

پس در اینجا فقط دو سؤال باقی ماند: الف – چه کسی می‌تواند امام را انتخاب، نصب و معرفی کند؟ ب – آیا خلافت باید از آن امام باشد، یا هر کس دیگری هم می‌تواند خلیفه شود و القاب «ولی‌الله» - «خلیفه‌الله» و ... را به خود نسبت دهد و آیات و احادیث نبوی در وجوب اطاعت از آنان را دال بر وجوب اطاعت از خود نماید؟

در این جا نظر شیعه با استناد آیات قرآن، عقل و سنت پیامبر اکرم (ص) این است که اولاً «امام»، انسان کامل است و هر کسی نمی‌تواند در این مسند بنشیند و انسان کامل را نیز فقط خالقش می‌تواند بشناسد و معرفی کند. ثانیاً «امامت» از امور الهی است و نه شخصی، لذا اوست که می‌داند رسالت خود را کجا قرار دهد و چه کسی را به امامت برگزیند: «وَ إِذا جاءَتهُم آيَةٌ قالُوا لَن نُؤمِنَ حَتَّى نُؤتى‏ مِثلَ ما أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالَتَه‏ (الانعام – 124) و به تأیید شیعه و سنی این کار را در روز غدیر انجام داد و حضرت علی علیه‌السلام را به «امامت» - «ولایت» و «خلافت» برگزید.

در نظر داشته باشید که خداوند برای اکمال و ابلاغ دین و هدایت انسان‌ها، فقط پیامبر یا فقط کتاب را نازل ننموده است. بلکه یک مجموعه‌ی سه رکنی، شامل رسول – کتاب و میزان را ارسال و انزال فرمود. «لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَيِّناتِ وَ أَنزَلنا مَعَهُمُ الكِتابَ وَ الميزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالقِسطِ (الحدید – 25)». لذا وقتی قرار می‌شود یکی از سه رکن (رسول) از میان برود، می‌فرماید: دو رکن دیگر (کتاب و عترت) را برای شما باقی می‌گذارم.

عنایت داشته باشید که صرف کتاب، حتی اگر بدون تحریف باقی بماند، نه امکان یادگیری و آموزش‌اش وجود دارد و نه امکان فهم و عمل به آن. حتی کتاب الفبای ابتدایی را نیز نمی‌توان بدون معلمی که بدان اشراف داشته باشد، آموزش داد. چه رسد به قرآن کریم که تبیین همه چیز است! «وَ نَزَّلنا عَلَيكَ الكِتابَ تِبياناً لِكُلِّ شَيءٍ وَ هُدىً وَ رَحمَةً وَ بُشرى‏ لِلمُسلِمين‏ (النحل – 89)». مضافاً بر این که لفظ – حرف – جمله و ... بیان کننده هستند و نه هدایت‌گر و هدایت حتماً توسط شخص هدایت‌گر صورت می‌پذیرد. مگر نه این که همه‌ی انحرافات و فجایع تاریخ اسلام، توسط مسلیمن و با استناد به قرآن صورت پذیرفته است. مگر خوارج یا سپاهیان یزید به قرآن استناد نکردند؟!

پس، علت مخالفت با «شورا» نیز مشخص گردید. چرا که موضوع «شورا»ی سقیفه، دخالت در امر مستقیم حق‌تعالی و نقض فرمان رسول و بیعت همگان در انتخاب و انتصاب انسان کامل و امام بود، نه مسائل شخصی یا اجتماعی! مضاف بر این که امر شورا، در امور مربوط به مردم است و خداوند در «امر» خود با کسی مشورت نمی‌نماید، و مشورت خود دال بر نیاز است.

اگر به آیه مبارکه مشورت نیز دقت نمایید، به پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: « وَ استَغفِر لَهُم وَ شاوِرهُم فِي الأَمرِ فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُتَوَكِّلين‏ (آل عمران – 159)» آنان را ببخش و در امورشان با آنان مشورت کن، اما در عین حال (برای امور آنان نیز) تصمیم را خودت و با توکل به خدا بگیر. و در آیات دیگری نیز فرموده که او از شما به شما نزدیک‌تر است – اگر اختلاف کردید به او رجوع کنید و هر چه فرمود بپذیرید.

x-shobhe.com